Verlagen van melkureum bespaart kosten van mestafvoer én vermindert stikstofuitstoot
In het op 11 maart verschenen artikel ‘Tonnen meer mest uitrijden door lager melkureum’ van Agrio Melkvee stellen Frank Verhoeven en Yvonne Verbeek-Schilder dat het verlagen van het ureumgehalte in de melk veehouders de kans biedt om de stikstofproductie te verminderen en kosten op mestafvoer te besparen. Doordat minder stikstof in de mest terechtkomt, kan er meer mest op eigen land worden uitgereden. Dit is vooral relevant nu de mestnorm van 170 kg stikstof per hectare vanaf volgend jaar voor heel Nederland geldt.
Hierbij ligt de focus dus niet zozeer op technische oplossingen zoals luchtwassers, maar kunnen melkveehouders sturen op rantsoen en weidegang. Door minder eiwit en meer energie in het voer te geven, daalt het melkureum zonder negatieve gevolgen voor de melkproductie en diergezondheid.
Ureum nog verder verlagen?
Een ureumgetal van 20-21 wordt vaak als ideaal gezien, maar volgens onderzoek kan dit nog verder omlaag. Een ureumgehalte van 15 of lager is zeker haalbaar, mits de balans tussen eiwit en energie in het rantsoen klopt. Dit kan door minder eiwitrijk gras te winnen en het ureumverloop jaarrond te monitoren. Hiervoor zijn boeren gebaat bij een kengetal voortschrijdend ureum, waardoor er met managementmaatregelen gestuurd kan worden. Deze gedachte is ook opgenomen in het onlangs gepubliceerde convenant voerspoor, waarbij een van de punten is: ”Het opzetten van een signaleringssysteem op basis van het ureumgetal, waarbij voor melkveebedrijven het individuele ureumgetal gedurende het jaar in beeld wordt gebracht en vergeleken wordt met vergelijkbare bedrijven en voorgaande jaren. ”
Om dit te berekenen is Tabel 6a van de RVO gebruikt. Uit deze tabel is de Stikstof- en fosfaatexcretie per koe af te lezen aan de hand van het ureumgetal en de melkgift. Bij een lager ureum zakt ook de concentratie stikstof in de mest, waardoor er meer kuub mest per hectare aangewend kan worden bij een gelijkblijvende norm van 170 kilo stikstof in dierlijke mest per hectare. Dat dit voor vrijwel elke boer relevant is, blijkt wel uit de berekening dat er vanaf ongeveer 1,5 GVE per hectare inclusief jongvee mest afgevoerd moet worden. Hierdoor bespaart het verlagen van het ureumgehalte dus geld voor iedereen.
Tabel 6A, bron: https://www.rvo.nl/sites/default/files/2023-12/Tabel-6-Stikstof-en-fosfaat-per-melkkoe-2024.pdf
Omdat niet fosfaat, maar stikstof de eerst limiterende factor is voor het aanwenden van mest, is daar ook de meeste winst te halen. Onderstaande voorbeeld laat zien wat dat in de praktijk kan betekenen:
Neem een bedrijf van 100 koeien met jongvee op 50 hectare, een melkproductie van 8.900 kilo per jaar en een gemiddeld ureumgetal van 21, met 30 euro per ton afgevoerde mest als uitgangspunt. Een koe op dit bedrijf produceert 122 kilo stikstof per jaar. Zakt het ureumgetal van 21 naar 17, dan daalt de stikstofproductie naar 115 kilo per koe per jaar. De totale hoeveelheid mest verandert niet, want die is volgens Tabel 6a afhankelijk van het productieniveau. Voor dit bedrijf is dat 27,26 ton per koe per jaar.
Dit betekent dat het aantal kilo’s stikstof per ton mest afneemt naarmate het ureumgetal zakt. Bij een tankureum van 21 kan je 38 kuub drijfmest per hectare uitrijden, bij 17 is dat 40,3 kuub. Per hectare scheelt dat dus 2,3 kuub mest. Voor een bedrijf met 50 hectare komt dat in totaal neer op 115,6 ton extra mest die uitgereden kan worden. Dit levert een kostenvoordeel op van ongeveer 3.500 euro bij een prijs van 30 euro per kuub mest. Op de totale bedrijfsbalans is dat misschien niet enorm, maar het bespaart toch weer kosten. Bovendien is een nevenvoordeel dat er kan worden bespaard op het voeren van eiwit.
Weidegang verhogen?
Elke m3 mest die niet in de stal valt, hoeft niet opgeslagen en ook niet uitgereden te worden. Dat is winst. Maar de kunst is om ook het ureum tijdens de weidegang laag te houden. Het is van belang dat het eiwitgehalte in de weidepercelen zo laag mogelijk te houden. Dat kan door de percelen voor de weidegang minder te bemesten en de percelen die gemaaid worden juist meer.