Routekaart Stikstof melkveebedrijven
Hoe scoor ik als bedrijf op stikstof? En waar liggen nog kansen om te verbeteren?
Boerenverstand heeft in opdracht van de provincie Overijssel de Routekaart Stikstof ontwikkeld. Met deze routekaart kan van het individuele melkveebedrijf inzichtelijk worden gemaakt hoe een bedrijf ‘scoort’ op de stikstof uitstoot en waar nog ruimte is voor verbetering. Voor de ontwikkeling van de routekaart is nauw samengewerkt met de Erfcoaches in Overijssel. Boerenverstand heeft samen met hen 15 melkveebedrijven verdeeld over de provincie bezocht. Het resultaat is een mooie praatplaat die de boer samen met de Erfcoach of adviseur in kan vullen. Daarmee krijgt hij inzicht krijgt over de stikstofkringloop en ammoniak uitstoot van het bedrijf, maar ook welke maatregelen effectief zijn om de scores hierop te verbeteren. De Routekaart Stikstof is opgezet volgens de systematiek van het BoerenKPI-systeem(www.boerenkpi.nl). Hierbij worden boeren gestimuleerd om te sturen op doelen en goede prestaties. Dit werkt op een positieve manier toe naar de grote opgaven die er zijn in de landbouw.
Belonen op doelen, een eerlijke manier van boeren
Zo laat de eerste pagina van de routekaart zien dat duurzame kringlooplandbouw gaat over een breed scala aan opgaves zoals natuur, klimaat, water, bodem en dierenwelzijn. In welke mate bedrijven bijdragen aan deze doelen kan gemeten worden met Kritische Prestatie Indicatoren. In de Routekaart Stikstof gaat het over 2 KPI’s, namelijk het N-bodemoverschot en de ammoniakemissie. De afbeelding illustreert dat er nog meer duurzaamheidsdoelen zijn en dat alle KPI’s samen invloed hierop hebben. Ook laat het zien dat sturen op de doelen (KPI’s) eerlijker is dan sturen op maatregelen zoals genoemd onder de stikstofindicatoren. Het BoerenKPI systeem gaat ervan uit dat boeren zelf de vrijheid hebben om te zien met welke maatregelen ze hun doel bereiken. Als boer ken je namelijk je eigen bedrijf het beste. Als we het hebben over de ammoniakemissie kan je dus zelf kiezen of je deze verlaagt door bijvoorbeeld meer uren weidegang of het verlagen van het Ruw Eiwit in het rantsoen.
Inzicht in de bedrijfsprestaties
Als we het hebben over de kringloop van stikstof op melkveebedrijven spreken we over 2 kringlopen; die van de bodem waar stikstof in de vorm van (kunst)mest wordt omgezet in gewassen. Het deel dat niet wordt omgezet gaat verloren via de bodem en is zichtbaar in het N-bodemoverschot. De 2de kringloop is die via de koeien waarbij stikstof in de vorm van eiwit met het rantsoen wordt opgenomen en deels wordt omgezet in melk. Het stikstofdeel dat niet wordt benut komt in de mest terecht en als ureum in de urine van waaruit ammoniak ontstaat. Op de 2de pagina kan bij ‘score stikstof indicatoren’ worden ingevuld hoe een bedrijf nu scoort op deze 2 KPI’s ammoniakuitstoot en N-bodemoverschot. De overige stikstofindicatoren zijn allen maatregelen of getallen die invloed hebben op deze 2 KPI’s. Zo vindt er tijdens weidegang bijvoorbeeld nauwelijks ammoniakemissie plaats omdat urine en mest dan gescheiden op het land komen. De balkjes laten goed zien waar nog winst te behalen is.
Welke maatregelen zijn zinvol om de ammoniakuitstoot naar beneden te brengen?
Op de 3de pagina wordt besproken met welke maatregelen de ammoniakuitstoot naar beneden kan worden gebracht. In een tabel op pagina 4 kan worden opgezocht wat de winst per maatregel is. Deze figuur laat eigenlijk zien op welke punten er in de kringloop van stikstof ammoniak wordt gevormd. Zo is er emissie vanuit de stal maar ook bij het aanwenden van mest. Een bronmaatregel zoals het verlagen van het ruw eiwit in het rantsoen heeft een duidelijk positief effect op de ammoniakemissie, net als het toepassen van meer uren weidegang.
De routekaart maakt op deze manier inzichtelijk dat elk bedrijf met simpele maatregelen de ammoniakuitstoot kan verlagen. Het vormt zo een mooie praatplaat voor het gesprek aan de keukentafel en geeft handvatten voor het management van het bedrijf.