Pas op de plaats voor melkveehouders

Melkveewet, AMvB grondgebondenheid, fosfaatrechten: de nieuwe wetgeving slaat je om de oren. Het is niet alleen voor de boeren lastig te volgen, ook erfbetreders zien door de wetgeving de koeien niet meer.

Boerenverstand en Dirksen Management Support (DMS) vonden dit een goed moment om bij elkaar te gaan zitten en organiseerde de workshop: ‘nut en noodzaak van fosfaatrechten’. Gastspreker Wiebren van Stralen (LTO) gaf inzichten in de nieuwste ontwikkelingen.

In 2014 heeft Nederland in Brussel opnieuw derogatie verkregen. Om dit te behouden moet er worden voldaan aan de eisen van Brussel. Dit houdt in dat het fosfaatplafond van 84,9 mln. kg P₂O₅ niet overschreden mag worden. Het CBS verwacht dat de fosfaatproductie in 2014 al 86,1 mln. kg fosfaat was. Ingrijpen is dus noodzakelijk.

Melkveewet

De melkveewet, die op 1 januari 2015 van kracht ging, zegt dat elke groei van de veestapel en daarmee de fosfaatproductie, voor de volle 100% verwerkt moet worden als het niet op eigen grond geplaatst kan worden. Vrijwel direct na de invoering van de melkveewet werd de Algemene Maatregel van Bestuur Grondgebondheid (AMvB) aangenomen. De AMvB gaat in per 1 januari 2016 en beperkt de mogelijkheid om groei na 2014 via mestverwerking op te vangen. Afhankelijk van het fosfaatoverschot per hectare moet 25% of 50% van de groei verantwoord worden met extra grondverwerving. Daarnaast heeft de staatsecretaris per 1 januari 2016 fosfaatrechten aangekondigd. Of deze er ook daadwerkelijk per 1 januari 2016 gaan komen is de vraag.

Onze infographic melkveewet en AMvB geeft een overzicht van deze nieuwe regelgeving en de manier waarop deze berekend kan worden.

Fosfaatrechten

Bovenop de melkveewet komen melkveefosfaatrechten, waarbij de boeren rechten per koe moeten hebben. De discussie over hoe het fosfaatrechten systeem ingevuld moet worden is nog volop gaande. Volgens Van Stralen kan deze discussie nog maanden duren, aangezien er nog veel moet worden uitgewerkt.

De meningen in de zaal waren verdeeld. Maar het idee dat fosfaatrechten niet te duur moeten worden, of misschien wel helemaal geen waarde zouden moeten hebben, wordt ondersteund. Ook de discussie over de verhandelbaarheid van de rechten wordt gevoerd. Misschien moeten fosfaatrechten wel in een soort van bank- of beursachtig systeem komen, een onafhankelijke partij kan dan vraag en aanbod reguleren.

Kringloopwijzer

De kringloopwijzer biedt volgens de kamerbrief van Dijksma ruimte. De ruimte zal niet groot zijn, maar als je met de rekensystematiek van de kringloopwijzer kunt aantonen dat jouw vee minder fosfaat produceert dan een forfaitaire koe, dan kun je deze fosfaatruimte benutten. In praktijk betekent dit wanneer je met de BEX kunt aantonen fosfaat efficiënter te zijn, je meer koeien kan melken.

Er loopt op dit moment een BEP pilot. Dat zou het mogelijk moeten maken dat als er meer fosfaat onttrokken wordt er ook meer fosfaat geplaatst mag worden.

Een BEX winst van 10% kan betekenen dat er ineens geen extra hectares (of veel minder) hoeven te worden verworven. Maar blijkt nu dat aan het einde van het jaar dat die 10% winst helemaal niet is gehaald, dan heb je een probleem. Een extra aandachtspunt is dat de forfaitaire fosfaatnormen bovendien per jaar verschillen. Goed begroten wordt dus van groot belang.

Optimaliseren in plaats van groeien 

Melkveehouders zijn gewend dat groei te koop is. Maar daar lijkt nu even een einde aan te komen. Belangrijk dus om eens aan andere verdienmodellen te gaan denken: optimaliseren, niche markten en groen-blauwe diensten. Ontwikkelen gaat niet per definitie over het aantal dieren. Wanneer je wilt groeien in aantal dieren, denk dan van te voren goed na. Optimalisatie binnen de kaders van het huidige bedrijf, zonder de vereiste van extra grondaankoop, lijkt op dit moment een aantrekkelijke optie. Dit sluit aan op de mening van Van Stralen. Neem niet te veel risico’s is tevens zijn boodschap. Het overtreden van de melkveewet is een economisch delict, met bijbehorende boetes. Bovendien moet je de te veel geproduceerde stikstof alsnog afvoeren en loop je kans je toeslagrechten te verliezen.

Om echt keuzes te kunnen maken is duidelijkheid vanuit de overheid een must. Dit is dan ook de belangrijkste vraag aan Dijksma. In de zaal sluit iemand af met de boodschap:

“Leuker kunnen we het niet maken, wel moeilijker.”