Een handreiking KringloopWijzer

In 1998 maakten Jaap van Bruchem en ik een analyse van 60 bedrijven in Oostermeer en Achtkarspelen (Fr). In de Veeteelt publiceerden we dat er bedrijven waren die 3x zoveel stikstof en fosfaat uit krachtvoer en 4x zoveel uit kunstmest nodig hadden voor dezelfde output aan melk en vlees. De best presterende boeren bleken vooral melk te maken van hun eigen ruwvoer. Mest was niet het probleem, maar kunstmest. Toen van 1999 tot 2003 alle bedrijven aan de MINAS moesten, kwamen de zogenaamde “kringloopboeren” in beeld. Zij hadden oplossingen om meer uit minder te halen en daar vooral ook economisch beter van te worden. In 2003 viel MINAS en kwamen er excretienomen en gebruiksnormen. Boeren die hun koeien onder de eiwitnorm voerden, vonden dat hun koeien ook minder N en P scheten dan de norm. Op de AP Minderhoudhoeve voerde Van Bruchem koeien zelfs op 13,5% eiwit. Daarvoor is in 2006 in de wet de “handreiking bedrijfsspecifieke excretie” gecreëerd, het voerspoor, ofwel de BEX.

Rond 2009 kwam CONO met duurzame melk: blije boeren, blije koeien en blije aarde. Voor “blije aarde” was geen meetsystem en daarvoor is eind 2010 het “KringloopKompas” gelanceerd. Eén variant bouwde voort op de BEX met als reden dat daarin al een groot deel van de administratie zat die nodig was om de hele kringloop te beschrijven. De andere variant was een (beperkte) invulset. In 2012 vonden we het tijd om die BEX uit te bouwen tot een model dat de hele N, P en C-kringloop beschrijft. En zo werd de “excretiewijzer” omgebouwd naar de KringloopWijzer. RFC bracht de zaak in een stroomversnelling. Zij hadden niks aan BEX, maar wel aan een instrument wat de CO2-uitstoot berekent en kengetallen als de “footprint” van een liter melk. Nu stelt de zuivel het invullen verplicht en breekt de pleuris uit.

Voor de wet is de KringloopWijzer nog niet bruikbaar, maar ik vind dat het deel van Nederland dat wil afwijken van (fosfaat)excretienormen en bemestingsnormen daarvoor de mogelijkheid moet krijgen. Dus vervang de handreiking excretiewijzer door een handreiking KringloopWijzer en creëer mogelijkheden binnen de fosfaatrechten. Los huidige bezwaren op en ga uit van driejarige gemiddeldes zodat de uitkomsten van de KringloopWijzer ook echt bedrijfsspecifiek en minder fraudegevoelig worden. Koppel het aan een bedrijfsgebonden derogatie, want die is immers ook gestoeld op het idee dat we meer van het land halen, maar dat onderbouwen we nu ook niet.

Maak de regelgeving heel simpel en alles wat wil afwijken mag dat onderbouwen via de KringloopWijzer. Let op! Geheel vrijwillig!!! Mijn streven is een grondgebonden melkveehouderij die zijn grond ook daadwerkelijk benut. De krachtvoerkraan zoveel mogelijk dichthouden en gras produceren vanuit dierlijke mest. En sorry, maar zolang er nog extensieve boeren zijn die boven de 25 kg krachtvoer/100 kg melk zitten is een KringloopWijzer misschien daar nog wel het hardste nodig. Ik hoor dan ook graag de alternatieven hoe anderen denken het kringloopdenken binnen de wet te realiseren.

(deze blog is als column gepubliceerd in MelkveeMagazine, augustus 2017)