Bedrijfsontwikkeling door samenwerking

Geschreven door: Dirk Gieling, MSc student aan Wageningen University.

Ik heb het afgelopen jaar voor Boerenverstand samenwerking in de IJsseldelta onder de loep genomen. Als boerenkleinzoon ben ik opgegroeid in het pittoreske Nieuw-Wehl wat zich op het randje van de Achterhoek bevindt. Na de middelbare school ben ik Dier- en Veehouderij gaan studeren in Dronten, een tijd waar ik met veel plezier op terug kijk. Na Dronten ben ik naar Wageningen gegaan om meer kennis en ervaring op te doen met bedrijfskunde, ondernemerschap, en management, vandaar de keuze voor de studie Management, Economics and Consumer studies. Inmiddels ben ik in Wageningen bezig met de laatste loodjes en hierna is de tijd gekomen om echt aan de slag te gaan!Het onderzoek wat ik heb uitgevoerd heeft zich volledig gericht op de leden melkveehouders van de Gebiedscoöperatie de IJsseldelta. Het doel van mijn onderzoek was om te bepalen of samenwerking de potentie zou hebben om bij te dragen aan de bedrijfsontwikkeling van melkveehouders. In de melkveehouderij geldt al langer “de een zijn dood is de ander zijn brood” betekenend dat veel boeren, om stappen te kunnen maken in de bedrijfsontwikkeling, afhankelijk zijn van het stoppen van andere boeren. Ik was benieuwd of bedrijfsontwikkeling in de vorm van samenwerking niet ook (veel) potentie had.Om te bepalen of samenwerking inderdaad potentie heeft heb ik onderzocht wat, op het moment van mijn onderzoek, de meest belangrijke uitdagingen zijn die een melkveehouder in de IJsseldelta ervaart. Gebleken is dat de vier belangrijkste uitdagingen om mee om te gaan zijn: 1. De lage en fluctuerende melkprijs, 2. De lage beschikbaarheid en mobiliteit van landbouwgrond, 3. Veranderend beleid en onzekerheid, en 4. Zorg dragen voor de omgeving en de verbinding met de maatschappij. Op dit moment zijn deze uitdagingen, volgens specialisten en melkveehouders zelf, het belangrijkste om mee om te gaan.Om te bepalen of samenwerking potentie heeft, of kan hebben, heb ik onderzocht welke voordelen, nadelen en succes factoren samenwerking heeft. Na onderzoek in de literatuur ben ik het veld ingegaan en heb ik specialisten en melkveehouders gevraagd wat volgens hen de meest belangrijke voordelen, nadelen en succes factoren zijn van samenwerking. Het resultaat is te zien in Tabel 1.Tabel 1: De voordelen, risico’s en succes factoren van samenwerking in de IJsseldeltaOmdat ik tijdens de interviews nog niet wist welke uitdagingen het belangrijkst werden gevonden, hebben respondenten 10 uitdagingen gescoord op de mate van adresseren. Dit wil zeggen dat specialisten en melkveehouders hebben aangegeven hoeveel samenwerking kan bijdragen aan die specifieke uitdagingen. Interessant is dat, van de vier belangrijkste uitdagingen, drie ook het best te adresseren zijn met samenwerking. Namelijk de drie uitdagingen: omgaan met een lage beschikbaarheid en mobiliteit van landbouwgrond, omgaan met veranderend beleid en onzekerheid, en zorg dragen voor de omgeving en de verbinding met de maatschappij zijn gekozen als de uitdagingen waar je het meeste baat hebt van samenwerking. Daar is dus potentie zou je zeggen!Tot nu toe heb ik het enkel gehad over samenwerking in het algemeen. Maar het is natuurlijk belangrijk om ook te weten welke samenwerkingsvormen het meeste potentie hebben. Ook dit is onderzocht en melkveehouders en specialisten hebben hun meningen en inschattingen gedeeld over de best mogelijke samenwerkingen. Uiteindelijk bleken dit de meest potentievolle samenwerkingen:
1. Fusie, maatschap, of strategisch samenwerkingsverband met andere jongveehouders, (stoppende) melkveehouders, of akkerbouwers;
2. Gezamenlijk gebruiken, kopen, (ver)huren van machines;
3. Gezamenlijk inkopen van bedrijfsbenodigdheden (bijv. voer);
4. Omgevingsbeheer (bijv. weidevogels, ANV, akkerrandenbeheer);
5. Regionaal merk (gezamenlijk vermarkten van regionale producten);
6. Studie groepen;
7. Consumentgerichte evenementen (bijv. IJsseldeltadag, Tour de Mastenbroek).
Deze samenwerkingen staat op volgorde van ingeschatte potentie. Het (gedeeltelijk) samenvoegen van twee boerenbedrijven wordt gezien als de samenwerking welke het meeste voordeel kan opleveren in de bedrijfsontwikkeling. Gemiddeld genomen zien melkveehouders en specialisten dus wel de potentie en voordelen van samenwerking. Enkele risico’s daargelaten, welke zich vooral richten op persoonlijke problemen tussen partners, is samenwerking zeker een manier om de bedrijfsontwikkeling van melkveehouders en de reputatie van de sector een impuls te geven.De Gebiedscoöperatie de IJsseldelta kan een belangrijke rol spelen in het faciliteren van innovatie en samenwerking. Zeker gezien de achtergrond van dit onderzoek, waarin onder andere de vraag naar voren kwam waarom er tegenwoordig veel gebiedscoöperaties worden opgericht en wat hun doel is, vond ik het interessant om ook hierover wat vragen op te nemen in de interviews. De vragen met betrekking tot de gebiedscoöperatie heb ik opgedeeld in drie delen, gevraagd aan melkveehouders en specialisten is wat zij de belangrijkste voordelen, nadelen en succes factoren van en voor de Gebiedscoöperatie de IJsseldelta vinden. De belangrijkste uitkomsten zijn te zien in Tabel 2.Tabel 2: De voordelen, risico’s en succes factoren van de Gebiedscoöperatie de IJsseldeltaDit is een beknopte weergave van wat is onderzocht en uitgevoerd. Er is nog veel meer te zeggen over samenwerking in de melkveehouderij, de rol van een gebiedscoöperatie, en de potentie van beide. Mocht je hier echt heel benieuwd naar zijn kun je altijd even contact opnemen met Boerenverstand of mij.

Dirk Gieling